Ekonomik Sorunlara Çözüm Ararken: Mantık ve Dört İşlemle Kısır Döngüye Giriş ve Çıkış

Doç.Dr.Memduh ASLAN

Öğretim Üyesi

Bütçe Dengesi: Kamu harcamaları {Giderler(cari+yatırım+transfer+borç faizleri)} = Gelirler [{Öz gelirler (Vergi+Varlık Satışı+Teşebbüs)} +{Geçici Gelirler (Borçlanma)}]

Net Borç ihtiyacı = Kamu Harcaması – Öz gelirler

Vergi = Ekonomik aktivite (Durum) x Vergi ölçütü (maktu/nispi)

Ekonomik aktivite çarpanı azaldığında vergi geliri düşer. Vergi geliri düşerse borçlanma ihtiyacı artar.

Artan kamu harcamaları için vergi gelirlerinin artırılması gerekir.

Mevcut vergiler harcamaları karşılamıyorsa vergi ölçüsü yükseltilmelidir.

Vergi ölçüsü fazla yükselirse ikame etkisi devreye girer vergi gelirleri yine düşer.

Vergi gelirlerini artırmak için sabit değerler (servet/malvarlığı) üzerinden yeni vergi konulur.

Servet üzerine yeni vergi koymak mülkiyet hakkını ihlal eder, servet olağanüstü dönemlerde daha hızlı kaçar.

Servet kendini güvende hissetmediği ekonomide sıcak fırsatlar kovalar, olağanüstü dönemlerde güvenli limanlara kaçar.

Piyasada durgunlaşan ekonomik aktivitenin artırılması için kamu harcamalarının artırılması gerekir.

Vergi gelirlerinin düşerken, kamu harcamalarını artırmak için borçlanmak kaçınılmazdır.

Uygun koşullarda uzun vadeli dış borç bulmak ekonomiye daha fazla fayda sağlar, dış borç bulunamıyorsa iç borçlanmaya gitmek gerekir.

Olağanüstü dönemlerde parası olanlardan gönüllü iç borç almak için daha fazla faize razı olmak gerekir.

Yüksek faiz maliyete ve fiyatlara yansır, hayat pahalılığı olur.

Para basıp ekonominin gelecekte üreteceği katma değerden borçlanılması, piyasadaki para miktarını artırır.

Piyasada para miktarının artması elinde para olanların önce tüketim mallarına sonra yatırım  mallarına talebi artırır, paranın değeri düşer sabit gelirlilerin satın alma gücü azalır, ihtiyaçlarını karşılayamaz.

Enflasyonu düşürmek için sıkı para politikasına girmek gerekir, kamu harcamaları kısılmalıdır, piyasadaki para miktarı azalması elinde para olanların borç ödeme yerine bu para ile paraya sıkışmış kişilerin malları satın alınır.

Paranın az olması vadeleri yükseltir, vadelerin yükselmesi aracı sayısını artırır, aracı sayısının artması fiyatları yükseltir.

Vadeler uzadıkça tahsilat riski yükselir, zincirden birisi ödemesini yapmadığında zincirleme etki gösterir.

Alacaklılar alacağını tahsil edemez ise borçlarını da ödeyemezler.

Üretici alacağını alamaz yeteri kadar üretim yapamazsa sermaye biriktiremez.

Sermaye birikimi olmazsa yatırım yapılamaz.

Yatırım yapılmazsa üretim artmaz.

Üretim artmazsa ekonomik aktivite artmaz.

Ekonomik aktivite artmazsa vergi gelirleri artmaz.

Kısır döngü başlar ve başlama sebebinden uzaklaşır. Kısır döngüyü kısır döngüye müdahale ederek çözme olanağı yoktur. Temel amaçlara odaklanmak gerekir.

Yeni Koronavirüsü hastalığından (Covid-19) öncesinde de zaten bu kısır döngüdeydik. Kısır döngünün neresine dönüp Covid_19’un olumsuz etkilerinden kurtulacağız?

Yöntemlere değil çözülmesi gereken sorunlara odaklanmak gerek.

1- Ekonomik aktiviteyi ayakta tutmak.

2- Vatandaşın temel ihtiyaçlarını karşılamak.

Vaka olarak kabul etmedikçe her sorunun bir çözümü vardır: STEPARA